Aankondigingskaart Kingfishers and related works, 2000

Kingfishers and related works (uitgave: Pont La Vue Press, New York, Morning Star Publications, Edingburgh en stichting October, Eindhoven) verscheen in 2000 en is een van de belangrijkste publicaties, omdat het gezien kan worden als het sleutelwerk van zijn totale oeuvre, aangezien het vrijwel alle aspecten van zijn kunstenaarschap laat zien. Niet alleen betreft het formaat en de omvang, maar vooral in zijn rijkdom aan artistieke visie en beeldende veelzijdigheid. In een voor zijn doen grote oplage van honderd exemplaren, lijkt de kunstenaar zich geen enkele beperking meer op te leggen wat betreft diversiteit en de visuele kwaliteit van elke pagina afzonderlijk en het boek als geheel (bron: Peter Foolen, Tjeu Teeuwen, In search of blue, Stichting October, Eindhoven, 2003)

Toen Hans Waanders ooit een film over het leven van de Russische astronaut zag, wist hij direct dat daar iets mee te doen was, dat er ergens een link te vinden was met de ijsvogel. "Maar vaak duurt het heel lang voor zoiets vorm krijgt", zegt Waanders. "Gagarin bevond zich als ruimtevaarder en testpiloot natuurlijk aan de rand van het bestaan, net als de ijsvogel." Het resulteerde in een kunstenaarsboek, een vorm die Waanders vaak kiest voor zijn werk. In het boek Gagarin laat Waanders de laatste 60 seconden zien uit het leven van de Russische testpiloot, vlak voordat hij neerstortte. "Ze zeggen altijd dat je leven dan in een flits aan je voorbij trekt. Ik heb mij van seconde tot seconde proberen voor te stellen wat dat geweest kan zijn". En natuurlijk komt halverwege de ijsvogel daarbij om de hoek kijken (bron: Brabants Dagblad, 4.8.1995)

Fragmenten uit: Kocmoc 1961-2001, oplage 100, 2001

Kocmoc (cosmos) takes Gagarin's seminal flight into space voyage in the form of a series of rubberstamps prints, Waander incudes one that depicts the blue profiles of two kingfishers in conjunction with the Russian names Kingfisher ( Зимородeк) and Gagarin (Гагарина). This particular stamp depicts bird and cosmonaut as complementary, interdependent popposites. Like Ying and Yang, they are corollaries of the same aerial dynamic and carry within them their own counterparts. As much as flight and ascension, there is the possibility of fall and descent (bron: Ross Hair, Brilliant Absence, 2019).

Fragmenten uit: Recognition, Uitgeverij Philips Elchers Groningen, oplage 50, 1993

Fragmenten uit: Standard Catalogue, 1992

A prime example of the collector's mindset is Standaard Catalogue. Printed in 1992 at the peak of his working with the postage stamp medium, Standard Catalgue is essentially a playful catalogue raisonné of Waanders' books that (as the prior example of a collector's questionnaire suggets) paradies the cultures of philately and stamp collecting. All of Waanders', up to 1992, are listed and described amidst a busy montage of visual and tectual material sourced from a number of stamp catalogues from de 1950s and 1960s. Sewn in cerulean blue boards, the catalogue's pages (some of which are also blue) are fulle of manicules and other typographic symbols that indicate, or jostle against, images of philately paraphernalia such as stamp prongs, albums, advertisements, announcements, and glossaries. Enhancing the rich visual quality of the catalogue's pages are Waanders' own rubber stamped images and postage stamp desings, used postage stamps, and small reproduced images of his books (bron: Ross Hair, Brilliant Absence, 2019)

Inimicus – Praeda, oplage 30, 1994

Atlas, oplage 25, 1994

Waanders invokes the kingfisher's "aggressive call" more explicitly in Atlas (1994), a book which maps the local voice of the kingfisher as it has been phonetically transcribed in all the global regions where it has been found. Like his airmail stamps, in Atlas Waanders reasserts the cosmopolitan nature of the kingfisher by appropriating the bird's instinctive habit of establishing and maintaining its terrritory with the aggresive call (a repeated high pitched whistle) that it makes while in flight. By evoking these territorial habits in Atlas, diversity is accentuated at the same time that it is aggressed as a threat to the kingfisher's territorial sovereignty and solitary status (bron: Ross Hair, Brilliant Absence, 2019).

Het is bekend dat de ijsvogel de hele dag op een favoriete tak boven een rivier zit om van daaruit naar vis te duiken. Om het diertje te helpen overleven steekt Waanders af en toe een tak in de oever. De foto’s die hij daar van maakt en documenteert vormen de basis van kunstenaarsboeken als bijvoorbeeld Perches. Hierin staan foto’s van de takken die hij in allerlei rivieren, stroompjes en beken in Nederland, Frankrijk, Duitsland, België, Engeland en Schotland plaatste (bron: waanders.nl).

Perches, Morning Star, Pont La Vue Press, Grizedale, October Foundation en Sixtus Editions, 2001, published on the occasion of the exhibition For once, then, something at the Fruitmarket Gallery, Edinburgh, 2001

Fragmenten uit: La Grotte de Lascaux, oplage 40, 1993

Orde: Coraciiformes - Familie: Alcedinidae heeft een sterk ritueel en magisch karakter. De ogenschijnlijk eindeloze continuïteit van de geschreven tekst, die overgeschilderd is met blauwe inkt om de relatie van de ijsvogel met het water aan te geven maar ook om de aandacht van de tekst af te leiden, dient om de ijsvogel te bezweren. Daarmee is het werk sterk verwant aan de prehistorische grotschilderingen zoals bewaard zijn gebleven in Altamira en Lascaux. Hoewel omtrent de bedoelingen van deze vroegste schilderingen niets met absolute zekerheid is te zeggen, is het zeer waarschijnlijk dat deze afbeeldingen van herten, bisons, olifanten en andere dieren een nuttige functie hadden en dienden om een zekere macht over te krijgen. Het is misschien niet verwonderlijk dat een van de uitgaven van Hans Waanders uit 1993 (oplage 40) La Grotte de Lascaux heet. De ouderwetse gravures over de meest uiteenlopende onderwerpen voorziet hij van een zeer bondig commentaar van één of hooguit twee woorden, zodat er eigentijdse emblemata of zinnebeelden ontstaan. Bij het lezen ervan denk je onwillekeurig aan Marcel Broodthaers, maar dan zonder diens enigszins vileine of wanhopige ondertoon (bron: Tjeu Teeuwen, Alcedo atthis, Academie Beeldende Kunsten Maastricht, 1995).

Fragmenten uit: Blue Queens, oplage 17, 1992 

Waanders makes more overt use of the postal concellation mark in Blue Queens, a small red postage stamp booklet that he made in an edition of zeventeen copies in 1992. Each copy collects standard British postage stamps of Queen Elizabeth II in a veriety of colours. Every postage stamp that is not blue is cancelled or defaced with a blue circular mark bearing the legend: BLUE. While Blue Queens recalls the theme of one of Waanders' earliest books, Kingfishers and Queens (1987) it also anticipates the kingfisher rubberstamps that Waanders would later impress upon on a range field guides, books, postcards, cigarette cards, cigar bands, and postage stamps. Like these later interventions, the obliterated stamps in Blue Queens invoke their absent Other-the Blue King, Alcedo atthis. An old, obscure meaning of "deface' seems especially salient in this respect. Meaning, "to outshine by contrast, cast in the shade", each of Waanders' obliterations renders the brilliant absence of his blue bird all the more vividly (bron: Ross Hair, Brilliant Absence, 2019).